De financiële match met: Bas Haring

Hij wordt geroemd om de manier waarop hij filosofie en wetenschap toegankelijk maakt. Bas Haring zou graag zien dat economische onderwerpen ook op een veel duidelijkere manier met het grote publiek worden gedeeld. “Dat is iets waar ik me de komende tijd op wil gaan richten.”


Lange tijd begreep filosoof Bas Haring weinig van economie. “Tot ongeveer tien jaar geleden had ik daar totaal geen kaas van gegeten en dat vond ik teleurstellend. Ik wil mensen helpen om een beetje grip te krijgen op de wereld om hen heen. Ik vond het daarom belangrijk om iets van economie te begrijpen en daarom ben ik het gewoon gaan studeren. Op de klassieke manier: in een collegezaal en met tentamens.”

Ingewikkelde mechanismes
“We gebruiken allemaal economische termen als geld, werkloosheid of inflatie en denken die te begrijpen”, zo zegt hij. “Maar de mechanismes die daarachter zitten, zijn ingewikkeld en daar hebben we de ballen verstand van. Dat is heel anders dan bij bijvoorbeeld natuurkunde. Daar zijn de begrippen veel ingewikkelder en daardoor lijkt het heel moeilijk.” 

Hij geeft een voorbeeld. “Wat is rente? Stel je voor dat ik een boek schrijf dat over een jaar af is en ik geef iemand de mogelijkheid om het nu al te kopen. Waarschijnlijk wil hij of zij er dan minder voor betalen dan de uiteindelijke prijs. Het verschil is rente. Dat ontstaat omdat we de toekomst minder waard vinden dan het heden. Dat diepe inzicht, van Nobelprijswinnaar Irving Fisher, is onwijs belangrijk. Als je snapt waar rente vandaan komt, dan begrijp je ook dat het iets logisch is. Je kunt het niet afschaffen. Dat vind ik super interessant.”

Onzekere toekomst
Zijn studie economie komt Haring ook van pas bij het nemen van financiële beslissingen en het helpen van anderen met hun financiële gezondheid. “Een vriendin van mij heeft in korte tijd veel pech gehad, wat impact had op haar financiële situatie. Ze wilde met me praten en had verwacht dat ik als filosoof zou reageren. Maar ik drukte haar vooral op het hart om haar geldzaken op orde te krijgen. Dat is iets heel concreets. Pas als je dat voor elkaar hebt, ontstaat er ruimte voor de rest.”

Hij maakt wel een kanttekening. “Nederlanders maken vaak de vergissing om op de centen, de details dus, te letten. Dat is onverstandig. Er is bijvoorbeeld veel discussie over invaren in het nieuwe pensioensysteem, maar dat gaat echt om tientjes. Richting de toekomst zijn er veel grotere onzekerheden. Misschien betaal je voor een verpleegkundige straks wel net zoveel als nu voor een advocaat.

Daarmee pleit hij niet voor een pluk-de-dag-mentaliteit, zonder met ‘later’ bezig te zijn. “Je moet niet denken dat je de toekomst kent, maar je moet wel ruimte inbouwen om te kunnen anticiperen op onzekerheden. Geld opzij zetten is altijd een goed idee. Je kunt ook bedenken hoe dingen typisch gaan. Ik heb bijvoorbeeld ooit geld geleend om te kunnen promoveren, omdat ik wist dat de kans daarmee groter werd dat ik veel zou gaan verdienen. Het is belangrijk dat je een goed beeld hebt van wat er op je af gaat komen en wanneer je bijvoorbeeld wel en niet moet sparen.”

Ingewikkelde warboel vertalen
Financiële dienstverleners moeten mensen begeleiden op die route en het gebruik van heldere taal is daarbij cruciaal, zo geeft hij aan. “Het inlichten van mensen vind ik heel interessant, zeker ook in de economie. In de exacte wetenschappen is er een sterke traditie van wetenschapscommunicatie. In de economie is dat veel minder het geval. Er zijn wel mooie pogingen gedaan om belangrijke kennis voor het voetlicht te brengen, zoals de door econoom Jan Pen met zijn Parade van Pen gemaakte tekeningen over inkomensongelijkheid. Maar over de hele linie gezien ontbreekt de structuur daarin. Het delen van economische inzichten met een breed publiek is iets waar ik me de komende tijd op wil gaan richten. Dat vind ik echt leuk.”

Advies van robots
Welke rol AI zal vervullen in de financiële dienstverlening? Haring is de juiste persoon om dat aan te vragen, want kunstmatige intelligentie is zijn eigenlijke vakgebied. Hij  promoveerde er in 1997 op. “Robots kunnen net zo goed financieel advies geven als mensen. Maar de nadruk ligt daarbij op geld verdienen en niet op het beter begrijpen van wat je eigenlijk aan het doen bent. Ik ken geen robots die dat ook kunnen doen.” Hij kent de beperkingen van AI. Die hypotheekadviseur kon dat doen omdat hij goed begreep wat ik níét begreep. Dat was een heel menselijk proces, dat moeilijk te automatiseren is.”